پرتوی از سيره و سيمای امام محمّد باقر(عليه السلام)

حضرت امام محمّد باقر(عليه السلام) اوّل ماه رجب، يا سوم صفر سال ۵‌۷‌ هجری قمری در مدينه متولّد گرديد. پدر بزرگوارش، حضرت علی بن الحسين ، زين العابدين(عليه السلام)، و مادر مکرّمه اش ، فاطمه معروف به «امّ عبدالله» دختر امام حسن مجتبی می‌‌باشد. از اين رو، آن حضرت از ناحيه پدر و مادر به بنی هاشم منسوب است.

آن حضرت يکی از اطفال اسير فاجعه کربلا می‌‌باشد که در آن وقت سه سال و شش ماه و ده روز از سنّ مبارکش گذشته بود.

حضرت باقر(عليه السلام) به علم و دانش و فضيلت و تقوا معروف بود و پيوسته مرجع حلّ مشکلات علمی‌‌ مسلمانان به شمار می‌‌رفت. وجود امام محمّد باقر(عليه السلام) مقدّمه ای بود برای اقدام به وظايف دگرگون سازی امّت.

امام باقر(عليه السلام) بر آن شد تا انحراف حاکمان و دوری آنان از حقايق اسلام را به مردم بفهماند و برای مسلمانان آشکار سازد که چنان اموری تحقّق يافته است.

هشام بن عبدالملک خليفه اموی وقتی به امام(عليه السلام) اشارت می‌‌کند و می‌‌پرسد که اين شخص کيست؟ به او می‌‌گويند او کسی است که مردم کوفه شيفته و مفتون اويند.اين شخص، امام عراق است.

در موسم حجّ، از عراق و خراسان و ديگر شهرها، هزاران مسلمان از او فتوا می‌‌خواستند و از هرباب از معارف اسلام از او می‌‌پرسيدند. اين امر اندازه نفوذ وسيع او را در قلوب توده‌های مردم نشان می‌‌داد.

از سوی فقيهان بزرگ که وابسته به حوزه‌های فکری و علمی‌‌ بودند، مسائل دشوار در محضر او مطرح می‌‌شد و گفتگوهای بسيار با امام به عمل می‌‌آمد، از او پاسخ می‌‌خواستند تا امام را در تنگنا قرار دهند و در مقابل مردم او را به خاموشی وادارند، ولی آن حضرت با پاسخ‌های قانع کننده و مستدلّ و محکم خود آنان را به اعجاب وامی‌‌داشت.

امام باقر(عليه السلام) شيعيان خود را چنين وصف می‌‌کند:«همانا شيعه ما، شيعه علی، با دست و دل گشاده و از سر گشاده دستی و بیريايی از ما طرفداری می‌‌کنند و برای زنده نگاه داشتن دين، متّحد و پشتيبان ما هستند. اگر خشمگين گردند، ستم نمی‌‌کنند و اگر خرسند باشند از اندازه نمی‌‌گذرند. برای آن کس که همسايه آنان باشد برکت دارند و با هر کس که با آنان مخالف باشد طريق مسالمت پيش می‌‌گيرند. و شيعه ما اطاعت خدا می‌‌کند.»

حوزه علمی‌‌ او برای صدها دانشمند و محدّث که تربيت کرده بود پايگاهی مهّم به شمار می‌‌آمد. جابر جعفی گويد: «ابوجعفر هفتاد هزار حديث برای من روايت کرد.» و محمّد بن مسلم گويد: «هر مسئله که در نظرم دشوار می‌‌نمود از ابوجعفر(عليه السلام)می‌‌پرسيدم تا جايی که سی هزار حديث از او سؤال کردم.»

شهادت امام باقر(عليه السلام) در روز دوشنبه ۷‌ ذيحجّه سال ۱‌۱‌۴‌ هجری قمری در ۵‌۷‌ سالگی، به دستور هشام بن عبدالملک خليفه اموی، به وسيله خوراندن سمّ، اتّفاق افتاد و مزار شريفش در مدينه در قبرستان بقيع می‌‌باشد.