پرتوی از سيره و سيمای امام زين العابدين(عليه السلام)
حضرت علی بن الحسين ، ملقّب به سجّاد و زين العابدين، روز پنجم شعبان سال ۳۸ هجری يا ۱۵ جمادی الاولی همان سال، در مدينه ديده به جهان گشود و در روز ۱۲ و يا ۲۵ محرّم سال ۹۵ هجری، درمدينه، به دسيسه هشام بن عبدالملک، مسموم گرديد و در ۵۶ سالگی به شهادت رسيد. مزار شريف آن حضرت در مدينه در قبرستان بقيع میباشد.
مادر مکرّمه آن حضرت بنا بر منابع تاريخ اسلامی، غزاله از مردم سند يا سجستان که به سلافه يا سلامه نيز مشهور است، میباشد. ولی بعضی از منابع ديگر نام او را شهربانويه، شاه زنان ، شهرناز، جهان بانويه و خوله، ياد کردهاند.
امام سجّاد(عليه السلام) در بدترين زمان از زمانهايی که بر دوران رهبری اهل بيت گذشت میزيست، چه، او با آغاز اوج انحرافی، معاصر بود که پس از وفات رسول اکرم(صلی الله عليه وآله وسلم) روی داد. امام(عليه السلام) با همه محنتها و بلاها که در روزگار جدّ بزرگوارش اميرالمؤمنين(عليه السلام) آغاز گرديده بود همزمان بود. او سه سال پيش از شهادت امام علی(عليه السلام)متولّد گرديد، وقتی ديده به جهان گشود، جدّش اميرمؤمنان(عليه السلام)در خطِّ جهادِ جنگِ جمل، غرق گرفتاری بود و از آن پس با پدرش امام حسين(عليه السلام) در محنت و گرفتاري های فراوان او شريک بود. او همه اين رنجها را طی کرد و خود به طور مستقل روياروی گرفتاريها قرار گرفت.
محنت و رنج او وقتی بالا گرفت که لشکريان يزيد در مدينه وارد مسجد رسول اللّه شدند و اسبهای خويش را در مسجد بستند، يعنی همان جايی که انتظار آن میرفت مکتب رسالت و افکار مکتبی در آنجا انتشار يابد، امّا برعکس، آن مکان مقدّس در عهد آن امام تقوا و فضيلت، به دست سپاه منحرف بنی اميّه افتاد و آنان ضمن تجاوز به نواميس مردم مدينه و کشتار فراوان، بی پروايی را از حدّ گذراندند و حرمت مدفن مقدّس رسول اکرم(صلی الله عليه وآله وسلم)و مسجدش را هتک نمودند.
امام سجّاد(عليه السلام) با احتياط، برنامه حاکمان منحرف را تحت نظر قرار میداد. امام(عليه السلام) برای آگاهی مردم، اسلوب دعا را به کار برد، به طوری که دعاهایآن حضرت، رويدادهای عصر او را تفسير میکند.
صحيفه سجّاديّه که به زبور آل محمّد مشهور است، اثر بینظيری است که در جهان اسلام، جز قرآن کريم و نهج البلاغه، کتابی به اين عظمت و ارزش، پديد نيامده که پيوسته مورد توجه بزرگان و علما و مصنّفان باشد. از ديگر آثار ارزنده به جا مانده از امام سجّاد(عليه السلام)، مجموعه ای تربيتی و اخلاقی است به نام رساله حقوق که امام(عليه السلام) در آن وظايف گوناگون انسان را در برابر خدا و خود و ديگران، با بيانی شيوا و گويا بيان کرده است. مجموعه حقوقی که در اين رساله ذکر شده جمعاً ۵۱ حقّ میباشد.