سلام و آداب آن

سلام کلمه‌ای است عربی که ریشه آن سلم است. در زبان فارسی واژه «درود» معادل سلام است.
در زمانی که افراد به یکدیگر می‌رسند برای احترام و آشنایی به هم سلام می‌کنند. سلام کلمه دعایی است، وقتی کسی به دیگری سلام می‌کند در واقع برای او سلامتی آرزو می‌کند. (لغت نامه دهخدا) در آيين مقدس تاكيد زيادى به روى برخورد صحيح و حسن شده است و يك نوع تحيت‏خاص كه همان استفاده از كلمه سلام است، مورد تاكيد و سفارش قرار گرفته است. در ميان جوامع مختلف از الفاظ يا رفتارهاى مختلفى براى اين منظور استفاده مى‏شود اما شارع مقدس كلمه سلام را به عنوان تنها كلمه‏اى كه احكام خاصى را به دنبال خود دارد، قرار داده است. گويا بدين وسيله قصد داشته است كه مسلمانان در برخوردهاى خود نيز داراى نشانه باشند تا از غير مسلمانان شناخته شوند. و لذا اگر به لفظى غير از سلام براى تحيت استفاده شود، مثلا گفته شود: «صبحك الله بالخير» يا «مساك الله بالخير»; جواب آن واجب نيست، و فقط در صورتى واجب است كه به لفظ سلام باشد.

 چند روایت

  -1 ارزش سلام

قال الباقر عليه السلام: ان الله يحب اطعام الطعام و افشأ السلام.(محاسن / 2 / 143)

خداوند پذيرايي و غذا دادن به [انسانها به هم ديگر] و بلند سلام دادن را دوست دارد.

  - 2  سلام نام خداوند

قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: ان السلام اسم من اسمأ الله فافشوه بينكم. (كنز العمال / 25237)

سلام نامي از نامهاي خداست پس آن را در بين خود آشكارا بگوييد.

  -3 سلام نشانه ي فروتني

قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: البادي ء بالسلام بري ء من الكبر. (كنز العمال / 25265)

كسي كه اول سلام مي‌دهد از غرور و خود پسندي به دور است.

  -4 سلام به هنگام ملاقات 

قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: اذا تلاقيتم فتلاقوا بالتسليم و التصافح و اذا تفرفتم فتفرقوا بالاستغفار. (بحار / 76 / 5)

هنگام ديدار همديگر، با سلام و دست دادن باهم  مواجه شويد و هنگام خدا حافظي و جدا شدن از همديگر با استغفار از پيش هم برويد.

  -5 سلام بهترين رفتار

قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: الا اخبركم بخير اخلاق اهل الدنيا و الاخرة؟ قالوا: بلي يا رسول الله فقال: افشأ السلام في العالم. (بحار / 76 / 12)

پيامبر [در جمع ياران خود] فرمودند: مي‌خواهيد بهترين خلقي كه اهل دنيا و آخرت مي‌توانند داشته باشند را به شما معرفي كنم؟ همه گفتند بله. و پيامبر فرمودند: آشكارا سلام كردن!

 -6 سلام به هنگام ورود به منزل

اذا دخل احدكم منزله فيسلّم علي اهله. يقول السلام عليكم فان لم يكن له اهل فليقل السلام علينا من ربّنا. (بحار/76/ 4)

وقتي كسي وارد خانه شود و به خانواده‌ي خود سلام كند بيايد بگويد: سلام عليكم  و اگر در خانه كسي نيست و خانواده‌اي ندارد بايد بگويد: سلام خدا بر ما باد.

  -7 آداب سلام

قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: يسلّم الصغير علي الكبير و يسلّم الواحد علي الاثنين و يسلّم القليل علي الكثير و يسلّم الراكب علي الماشي و يسلّم المار علي القائم و يسلّم القائم علي القاعد.(كنز العمال / 25321)

{بهتر است كه:] كوچكتر بر بزرگتر سلام كند و يك نفر به دو دونفر و كمتر به بيشتر و سواره بر پياده و عابر بر ايستاده و ايستاده بر نشسته.

شخص عربي وارد مسجد شد و در آغاز به حضرت علي عليه السلام سلام كرد بعد از آن به پيامبر صلّي اللّه عليه و آله سلام نمود حاضران در مسجد به او گفتند: چرا اول به پيامبر سلام نكردي؟ در پاسخ گفت: من از پيامبر شنيدم كه فرمود: انا مدينة العلم و علي بابها بدين جهت به فرمايش پيامبر عمل نمودم.

(سفينة البحار/1/4)

 - 8  سلام بر كودك 

قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: خمس لا ادعهن حتّي الممات... و التسليم علي الصبيان لتكون سنة من بعدي. (بحار / 76 / 10)

پنج چيز است كه تا مرگم آنها را وا نمي‌گذارم تا بعد از من سنت شود... يكي از آنها سلام كردن به كودكان است.

 -9بخل به سلام

قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: انّ اعجز الناس من عجز من الدعأ و انّ ابخل الناس من بخل بالسلام. (بحار / 76 / 4)

ناتوانترين انسان كسي است كه عاجز از دعا كردن باشد و بخيل‌ترين مردم كسي است كه در سلام كردن بخل بورزد و سلام نكند.

 -10 آثار و بركات سلام

الف آمرزش؛ قال ابو عبدالله عليه السلام: انّ من موجبات المغفرة بذل السلام و حسن الكلام. (بحار / 76 / 11)

از عوامل آمرزش و بخشيده شدن، هديه كردن سلام است و خوش‌گفتاري.

 ب نزول بركت؛ قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: اذا دخل احدكم بيته فليسلّم فانّه ينزله البركة و تأنسه الملائكة.( بحار / 76 / 7)

هركس وارد خانه‌ي خود شد بايد سلام دهد كه اين كار موجب نزول بركت شده و ملائكه مونس وي مي‌شوند.

 ج پاداش فراوان؛ قال علي عليه السلام: للسلام سبعون حسنة تسعة و ستون للمبتدي و واحدة للرادّ.( بحار / 76 / 11)

سلام هفتاد ثواب دارد كه شصت و نه ثواب آن براي سلام كننده و يكي براي جواب دهنده است.

  -11 سلام قبل از سخن

قال رسول الله صلّي اللّه عليه و آله: من بدأ بالكلام قبل السلام فلا تجيبوه. (سفينة البحار / 4 / 237)

هر كه قبل از اينكه سلام دهد شروع به حرف زدن كند، جوابش را نده.

 12- منع سلام کردن

در روايتى از اميرالمؤمنين از سلام به شش گروه نهى شده است:

«ستة لا ينبغى ان يسلم عليهم: اليهود و النصارى و اصحاب النرد و الشطرنج و اصحاب الخمر و البربط و الطنبور و المتفكهون بسب الامهات و الشعراء».

«به شش گروه نبايد سلام كرد: يهود و نصارى، كسانى كه نرد و شطرنج‏بازى مى‏كنند، شراب خواران، كسانى كه آلات موسيقى مى‏نوازند، كسانى كه به مادرشان دشنام مى‏دهند و شاعران(ناحق)». (۳۵)

 البته آداب فقهى سلام كردن بسيار زياد است كه طالبين مى‏بايست‏به كتب مفصل فقهى و روايى مراجعه نمايند. (خصال شيخ صدوق.)

http://behar.ir/