يبوست، شايع و قابل درمان   «يبوست» يكي از مشكلاتي است كه بسياري را درگير خود كرده و آنها را رنج مي‌دهد و تحقيقات نشان مي‌دهد كه امروزه به دليل مصرف غذاهاي چرب و حاضري و مصرف نكردن ميوه و سبزيجات به اندازه كافي، به يكي از شايع‌ترين مشكلات افراد تبديل شده است. معمولا يبوست به اجابت مزاج دشوار، نامنظم يا به ظاهر ناكامل اطلاق مي‌شود كه به دليل طيف وسيع اجابت مزاج طبيعي، تعريف دقيق يبوست دشوار است. اكثر افراد حداقل 3 مرتبه اجابت مزاج در هفته را دارند ولي با اين حال دفعات اجابت مزاج به تنهايي معيار كافي براي تشخيص نبوده و بسياري با توجه به طبيعي بيان كردن تعداد دفعات اجابت مزاج از مدفوع سفت، زور زدن بيش از حد، دفع ناكامل و احساس پري در قسمت تحتاني شكم شكايت مي‌كنند. «شكل و قوام مدفوع با زمان عبور مواد غذايي از دستگاه گوارش و همچنين با فاصله زماني از اجابت مزاج قبلي مرتبط است. در صورت عبور آهسته مواد از روده، مدفوع سفت و گلوله‌اي تشكيل مي‌شود، در حالي‌كه مدفوع شل و روان با گذر سريع مواد از روده همراه است و اين در حالي است كه دفع مدفوع سفت دشوارتر از مدفوع حجيم است. چگونه دچار يبوست مي‌شويد آمارها نشان مي‌دهند برخي از بزرگسالان و اطفال به دليل كار فشرده يا سرگرمي ديگر؛ به احساس اجابت مزاج پاسخ مناسب نمي‌دهند،‌ اين خود يكي از دلايل مهم يبوست به شمار مي‌رود، گفتني است عوامل اجتماعي و رواني نيز در اين امر مهم است و انتظارات افراد در اين خصوص، دخيل‌اند. بطور كلي يبوست يا بصورت مزمن ديده مي‌شود يا اخيرا ايجاد شده است، كه عواملي كه موجب بروز يبوست مزمن هستند، عبارتند از: مصرف ناكافي فيبر غذايي يا اختلالات حركتي روده بزرگ و افزايش زمان گذر مواد از روده بزرگ، كاركرد مقعد و قسمت انتهايي روده بزرگ كه ناشي از اختلال عصبي، معدي، روده‌اي، مصرف برخي از داروها يا بيماري‌هاي سيستميك است كه بر دستگاه گوارش تاثير مي‌گذارند كه از اين موارد مي‌توان به سندروم روده تحريك‌پذير كه با ارجحيت يبوست است، اشاره كرد. همچنین برخي از داروها همانند داروهاي ضدافسردگي، فشار خون و قلبي نيز بر يبوست تاثير دارند و انسداد كاذب روده بزرگ كه موجب عبور آهسته مواد از روده بزرگ مي‌شود و اختلالات غدد درون‌ريز همانند كم‌كاري تيروئيد، بارداري و افزايش كلسيم خون نيز از دلايل يبوست به شمار مي‌روند. اختلالات رواني (افسردگي)‌، بيماري‌هاي دستگاه عصبي همانند پاركينسون و ضايعه نخاعي، اختلالات تخليه روده‌اي بزرگ و همچنين بيماري‌هايي كه عضلات بدن را به صورت فراگير درگير مي‌كنند نيز از دلايل يبوست محسوب مي‌شوند. در صورتي كه يبوست بدون سابقه قبلي ايجاد شده باشد بايستي به مواردي همچون اسپاسم اسفنكتري ناحيه مقعد كه به واسطه بواسيرهاي دردناك يا شقاق ناحيه مقعد به وجود مي‌آيد و انسداد كولون به علت مواردي همچون تنگي، التهاب، عدم خون‌رساني و سرطان، اشاره كرد. درمان درمان يبوست متناسب با شناسايي آن است، نكته قابل توجه اين است كه آيا فرد دچار يبوست واقعي است يا خير كه در اكثر موارد علت‌هاي زمينه‌اي در بروز يبوست نقش نداشته و مصرف فيبر غذايي و نوشيدن مايعات و ورزش آن را برطرف مي‌كند. پيشگيري و رفع يبوست با مصرف آب و نوشيدني‌هايي مانند آبميوه و خودداري از مصرف مكرر فست‌فودها (غذاهاي حاضري)‌ مي‌توان از يبوست پيشگيري و حتي آن را رفع كرد. و همچنین با قرار دادن ميوه و سبزيجات حاوي فيبر بالا و كاهش استرس اين عارضه را از بين برد. بهتر است افراد در صورت بروز يبوست از مصرف داروها يا ملين‌هاي شيميايي پرهيز كرده و از مواد ملين طبيعي همچون ميوه‌جات تازه و خشك شده استفاده كنند و در صورت ادامه يبوست يا بروز عوارض،‌ با پزشك مشورت كنند. دكتر رضا فرجي، پزشك عمومي   يبوست کلید واژه:

© 2003  www.momenin.org