بعد از تصادفات، ديابت مهم‌ترين عامل از دست‌دادن پاها در اكثر جوامع
است. بيماران ديابتي به دلايل مختلفي در معرض ايجاد زخم در پاهايشان
هستند. اول اين‌كه در ديابت حس لمس و درد در پاها كاهش مي‌يابد و اين
مشكل باعث مي‌شود بدون اين‌كه بيمار متوجه شود انواع آسيب‌ها به پاهايش
وارد شده و اين آسيب‌ها زمينه‌ساز ايجاد زخم مي‌شوند.
دوم اين‌كه تشخيص حس موقعيت در پاهاي بيمار ديابتي بتدريج كاهش مي‌يابد
و باعث مي‌شود حين راه رفتن در سطوح ناصاف انواع فشارها بيش از معمول
به پاها وارد شود. مشكل سوم اين است كه رگ‌هايي كه وظيفه خونرساني
بافتهاي محيطي را دارند در اثر ديابت طولاني بتدريج دچار تنگي شده و
خونرساني پاها كم مي‌شود. به اين ترتيب بافتهاي آسيب‌ديده سير ترميم
طولاني‌تري داشته و ايجاد زخم تسريع مي‌شود.
چهارمين مشكل اين است كه بالا بودن قند خون از طرفي ايجاد عفونت در زخم
را تسريع مي‌كند و از طرف ديگر از عوامل كندكردن روند ترميم زخم‌هاست.
علي‌رغم همه اين عوامل، موضوع مهم اين است كه آسيب پاها در ديابت كاملا
قابل پيشگيري بوده و اگر همراهي و هماهنگي تيم درمان ديابت و بيمار
وجود داشته باشد، در اكثريت بيماران اين زخم‌ها اگرچه به سختي ولي
بهبود يافته و پاها حفظ مي‌شوند.
بهبود زخم
نكات مهم براي بهبود زخم پا در بيماران ديابتي اين موارد است : فرد
ديابتي هر روز بايد قبل از خواب پاهايش را كاملا وارسي كرده و
كوچك‌ترين آسيب‌ها را مورد توجه قرار دهد. به دلايلي كه برشمرديم پاها
در بيمار ديابتي بدون اين‌كه فرد متوجه شود براحتي در معرض فشارهاي
نابجا هستند. بنابراين حتما بايد در انتخاب كفش دقت شود كه به هيچ نقطه
از پاها فشار وارد نياورد. در ضمن بيماران بايد از راهپيمايي طولاني
در مسيرهاي ناهموار اجتناب كنند. در غير اين صورت بافتهاي ضخيم در
محل‌هاي فشار ايجاد مي‌شود كه زمينه‌ساز ايجاد زخم‌هاي بعدي هستند.
فرد ديابتي نبايد با پاهاي برهنه راه برود. حتي در منازلي كه كف
اتاق‌ها مفروش هستند همواره احتمال وجود اجسام زبر و برنده وجود دارد
كه مي‌توانند با كوچك‌ترين آسيبي زمينه‌ساز زخم‌هاي خطرناك شوند.
هرگونه زخم در پاها ولو اين‌كه كوچك به نظر برسد بايد جدي گرفته شده و
با پزشك آشنا به عوارض ديابت مشورت شود. ناخن‌ها بايد مرتب كوتاه شوند
و البته بايد دقت شود كه حين اين‌كار آسيبي به بافتهاي انگشتان وارد
نشود. كنترل دقيق قند خون از ايجاد زخم پاها پيشگيري مي‌كند و در صورت
ايجاد زخم نيز اگر قند خون در محدوده عادي حفظ شود، ترميم زخم بهتر
صورت مي‌گيرد.
سيگار كشيدن نيز از عوامل تاثيرگذار در ايجاد زخم‌هاي ديابتي است كه
بايد از مصرف آن اجتناب شود.
دكتر رضا كريمي |
