دارو بخوريد ولي با تجويز پزشك   گاهي كابينت‌ها و كمدهاي بعضي خانه‌ها پر است از شيشه‌ها و بسته‌هاي حاوي قرص‌هاي رنگارنگ كه ما را به ياد قفسه‌هاي داروخانه‌ها مي‌اندازند اما اين تنها يك بخش ماجراست؛ مصرف خودسرانه داروها از يك سو و شيوه نادرست نگهداري و استفاده از آنها از جهتي ديگر سبب بروز مشكلاتي جدي شده و گاهي سلامت افراد را به خطر مي‌اندازد. در اولين مرحله بايد اين نكته را در نظر داشته باشيم كه هيچ دارويي نبايد سرخود مصرف شود؛ اما زماني هم كه پزشك دارو را براساس نوع بيماري و شرح حال بيمار تجويز مي‌كند، بايد دارو تا پايان دوره‌اي كه پزشك تعيين كرده مصرف شود؛ بخصوص داروهايي مانند آنتي‌بيوتيك‌ها. ممكن است پس از مدتي، علائم بيماري از بين رفته و بيمار تصور كند ديگر نيازي به استفاده از دارو نيست. درحالي كه عامل بيماري مي‌تواند همچنان وجود داشته و در بدن باقي بماند. مشخص است كه همين مساله مي‌تواند سبب عود مجدد بيماري يا مشكلاتي ديگر شود. بنابراين حتي زماني كه علائم بيماري ديگر وجود ندارد نيز دارو بايد تا پايان دوره مصرف شود. دارو بايد به شيوه درست و مناسب مصرف شود. هر دارويي براي قسمتي خاص از بدن مورد استفاده قرار خواهد گرفت؛ به عنوان مثال دارويي قرار است در معده باز‌شود و دارويي ديگر در روده. در نتيجه مي‌بينيم كه هر دارويي بر اساس نياز ساخته شده و قرار است در قسمت خاصي از بدن تاثير بگذارد. به همين دليل هر گونه تغيير در نحوه مصرف دارو موجب مي‌شود دارو تاثير مورد نظر را از دست بدهد. داروها را همان طور كه هستند بايد مصرف كرده و از باز كردن كپسول يا خرد كردن قرص‌هاي روكش‌دار بپرهيزيم. نگهداري دارو در شرايط مناسب همه افراد هميشه بايد روي بسته دارو را به دقت بخوانند تا از شيوه صحيح نگهداري آن آگاه شوند. داروها مدت زمان نگهداري خاصي داشته و در دمايي مناسب هم بايد قرار گيرند. به همين دليل افراد بايد حتما به محل نگهداري دارو، مدت زمان مناسب براي نگهداري و طريقه مصرف آن توجه داشته و تا اتمام دوره درمان، دارو را مصرف كنند. چنانچه دوره مصرفي كه پزشك تعيين كرده تمام شد ولي مقداري از دارو باقي ماند، بايد اضافه آن را دور ريخت. چون اين داروها به خصوص شربت‌هايي كه تهيه‌شدني هستند، پس از مدتي خراب شده و ديگر نمي‌توان از آنها استفاده كرد. به همين دليل بهتر است كه اضافه داروها به خصوص مواردي مانند آنتي‌بيوتيك‌ها دور ريخته شود. دارو را چه زماني و با چه چيزي بخوريم؟ بايد توجه داشته باشيم كه دارو چه زماني و با چه چيزي بايد مصرف شود. به عنوان نمونه تتراسايكلين كپسولي است كه با املاح كلسيم جذب آن پايين مي‌آيد؛ به همين دليل بهتر است آن را با شير نخوريد. همچنين حتما بايد به اين نكته توجه داشت كه چه دارويي با چه مايعاتي بايد خورده شود؛ چون هر دارويي را نمي‌توان به جاي آب مثلا با شير خورد. برخي از داروها را بايد ناشتا مصرف كرد؛ چون مواد غذايي خاصي مي‌توانند جذب آن دارو را كاهش ‌دهند. به همين دليل بايد از پزشك يا داروساز در اين رابطه سوال كرده و دارو را در بهترين زمان ممكن استفاده كنيم. داروهايي براي كودكان گاهي بزرگ‌ترها از قرص‌هايي كه خودشان مصرف مي‌كنند به مقدار كمتر به كودكان نيز مي‌دهند. عليمرداني در اين رابطه مي‌افزايد: «همه داروها را نمي‌توان به اين شكل براي كودكان استفاده كرد. اما برخي داروها مانند قرص سرماخوردگي را ممكن است فرد بتواند اگر لازم شد، به ميزان كمتر به كودك بدهد.» نمي‌توان گفت استفاده از ميزان كمتر دارو براي كودك صددرصد اشتباه است و اگر پزشك دارويي خاص به ميزان كمتر براي كودك تجويز كند مشكلي ايجاد نخواهد شد؛ اما باز هم در اين مورد مصرف خودسرانه دارو كاري نادرست است چون پزشك براساس وزن و شرايط كودك، ميزان مورد نياز دارو را تعيين كرده و براي او تجويز مي‌كند. قاشق مناسب شربت‌ها برخي از انواع شربت‌ها قاشقي مخصوص در بسته خود دارند كه گاهي افراد آنها را دور انداخته و از قاشق‌هاي آشپزخانه استفاده مي‌كنند. ممكن است آن دارو با املاحي كه در جنس قاشق‌هاي فلزي وجود دارد، واكنش نشان داده و تركيبات را تغيير دهد يا منجر به كاهش جذب دارو شود، به همين دليل بهتر است از همان قاشق‌هاي مخصوص استفاده شود. اين قاشق‌ها مدرج نيز بوده و به همين دليل براي تعيين دقيق مقدار دارو بهتر است از آنها استفاده شود. با توجه به اين موارد توصيه مي‌شود براي مصرف اين داروها از قاشق‌هاي مخصوص آنها استفاده شود. قرص، شربت يا آمپول جذب داروهاي تزريقي سريع‌تر بوده و به همين دليل معمولا زودتر اثر مي‌گذارند. همچنين از نظر تعداد دفعات نيز مصرف داروهاي تزريقي راحت‌تر است و عوارض گوارشي ايجاد نخواهند كرد. شايد به همين دليل افراد تصور مي‌كنند كه انواع تزريقي دارو بهتر است، در حالي كه اولويت خاصي نداشته و تنها زمان تاثيرگذاري آنها متفاوت است. دكتر فرشته عليمرداني     کلید واژه:

© 2003  www.momenin.org